Wycena środków i megaukładów technicznych na potrzeby leasingu

Wycena środków i megaukładów technicznych na potrzeby leasingu jest zadaniem trudnym i odpowiedzialnym, więc wymaga od rzeczoznawcy szczególnej uwagi i zaangażowania. Firmy leasingowe zlecają wyceny w różnych sytuacjach i dla różnych potrzeb, zarówno przed zawarciem umowy, jak i w przypadku jej zakończenia. Celem zamówienia wyceny jest prawidłowe zabezpieczenie umowy leasingu i zmniejszenie ryzyka ponoszonego przez leasingodawcę. Leasingobiorca zyskuje, natomiast, potwierdzenie wartości przedmiotu finansowania, co pozwala mu uzyskać adekwatną kwotę finansowania. Etyka zawodowa wymaga sporządzenia jak najbardziej rzetelnego raportu z wyceny, aby interesy obu stron umowy były zabezpieczone.

Podmioty finansujące leasing są zainteresowane wykonaniem profesjonalnej wyceny środków i megaukładów technicznych będących przedmiotami leasingu w dwóch przypadkach: przy zawieraniu umowy leasingu, w razie konieczności sprzedaży przedmiotu leasingu z powodu zerwania lub zakończenia umowy. W przypadku pierwszym największą trudnością, na jaką może natrafić rzeczoznawca, jest brak możliwości uruchomienia środka technicznego. W takiej sytuacji można szacować jedynie hipotetyczną wartość rynkową, ponieważ wyceniający nie jest w stanie zbadać wszystkich atrybutów maszyny, które mają wpływ na jej wartość. Rzeczoznawca w takich okolicznościach nie może przygotować raportu z wyceny, a jedynie opinię o wartości, w której powinien podać wszystkie założenia, na których opiera swoje hipotezy dotyczące wartości środka technicznego. W przypadku kiedy można dokonać pełnych oględzin w warunkach roboczych (tzn. w trakcie pracy pod obciążeniem), należy szacować wartość rynkową przy kontynuacji działania. Gdy wyceniany środek techniczny posiada bardzo niską atrakcyjność rynkową (np. jest stosowany w niszowej gałęzi gospodarki, zatem nabywców jest niewielu) lub leasingobiorca jest niewiarygodny, to należy szacować wartość likwidacyjną w warunkach sprzedaży wymuszonej. Szacowanie tego rodzaju wartości daje najwyższą pewność zabezpieczenia leasingu, dlatego też powinna być stosowana w takich przypadkach, aby odpowiednio zabezpieczyć interesy leasingodawcy.

W drugim przypadku tj. po zerwaniu lub zakończeniu umowy, leasingodawca przejmuje nieużyteczny dla niego sprzęt, który chce się jak najszybciej spieniężyć. Często przedmiot wyceny jest zidentyfikowany przez leasingodawcę jedynie ogólnikowo (np. „betoniarka”) i niezinwentaryzowany. W takiej sytuacji dokładna identyfikacja i inwentaryzacja powinna być przeprowadzona przez rzeczoznawcę przed wyceną.

Ważne jest, aby poinformować stronę zamawiającą wycenę o wpływie dokładnej inwentaryzacji na jakość wyceny. Dobrą praktyką jest podzielenie wyceny na dwa etapy: identyfikacji-inwentaryzacji i sporządzenia raportu z wyceny. W przypadku gdy umowa leasingu zostaje przerwana z powodu naruszenia jej warunków, zdarza się, że leasingobiorca jest przeciwny wykonaniu oględzin przez rzeczoznawcę. Zdarzają się przypadki podmiany podzespołów maszyny, zabierania oprzyrządowania, kasowania oprogramowania lub odmowy wydania dokumentacji. O takich zajściach i ich konsekwencjach w kontekście sporządzania raportu z wyceny, należy informować zleceniodawcę. Szacowanie wartości środka lub megaukładu technicznego po zerwaniu lub zakończeniu umowy, powinno być określeniem wartości rynkowej w warunkach sprzedaży wymuszonej albo wartości rynkowej po przeniesieniu.

W żadnym z wymienionych przypadków nie powinno się wyceniać wartości środka w podejściu dochodowym, czyli takim, w którym obecną wartość maszyny określa się na podstawie przyszłych dochodów, jakie może ona wygenerować. Wybór takiego podejścia jest równoznaczny z przyznaniem, że dla danego przedmiotu wyceny nie ma rynku zbytu. Oznacza też założenie, że leasingodawca będzie chciał i potrafił generować dochód za pomocą przedmiotu wyceny.Szacowania wartości najlepiej dokonywać w podejściu porównawczym, w którym wartość określamy na podstawie cen ofertowych lub transakcyjnych na rynku wtórnym stosownym dla przedmiotu wyceny.

Wszystkie rodzaje wartości i podejścia wykonywania wyceny zostały zaczerpnięte z książki „Szacowanie wartości środków i megaukładów technicznych” autorstwa dr. inż. Tadeusza Klimka. Definicje użytych terminów można sprawdzić w standardzie BOMIS-u (do pobrania pod tym adresem: https://www.rzeczoznawcy.bomis.pl/pl/standard).

Wycena środków i megaukładów technicznych na potrzeby leasingu nie jest pozbawiona specyficznych trudności dla wszystkich stron takiej sytuacji. Rzeczoznawca, jako strona najbardziej świadoma, jest zobowiązany do informowania innych stron o tychże trudnościach w sposób jak najpełniejszy. Cel ten może osiągnąć poprzez przejrzystą i wyczerpującą komunikację.